Kojarzycie te wszystkie edukacyjne książki, gry i filmy, które mają za zadanie rozwijać u dzieci kreatywność, wiarę w siebie, proaktywność i przedsiębiorczość? Jestem pewna, że częściowo rozwijają, sama je regularnie podpowiadam i polecam na tym blogu i na Facebooku Umiejętności Przyszłości. Jestem też jednak przekonana, że mogłyby robić to jeszcze lepiej, gdyby rodzice i edukatorzy świadomie stosowali cykl Kolba – proste narzędzie edukacyjne.
Co to jest cykl Kolba?
David A. Kolb opisał sposób, w jaki się uczymy. Ten sposób zawiera 4 następujące po sobie kroki: doświadczenie – refleksję – wiedzę – praktykę.
Uczymy się więc przez doświadczenie, o ile zadbamy o kolejne etapy tego procesu uczenia się.
Cykl Kolba: uczenie przez doświadczenie
Wyobraź sobie, że chcesz wsadzić małe drzewko.
1#
Sięgasz po łopatę i próbujesz wykopać nią dół. Nie idzie Ci. Spocony i zniechęcony wracasz do domu. To był pierwszy etap cyklu Kolba: doświadczenie.
2#
Dzwonisz do Taty, by mu opowiedzieć o swojej porażce i trochę się wyżalić. Tata pyta, jakim narzędziem się posługiwałeś, jak twarda była ziemia, jakiej wielkości miała być wykopana dziura. Odpowiadasz na pytania i dochodzisz do wniosku, że może rzeczywiście ziemia była za twarda, a łopata za tępa. Ten etap cyklu Kolba to refleksja.
3#
Teraz Tata Ci tłumaczy, że łopata służy do przerzucania ziemi lub do ładowania czegoś na taczkę – ma tępo zakończoną końcówkę, którą ciężko się przebić przez ziemię. Należało użyć szpadla. Dodatkowo, jeśli ziemia jest wyschnięta, kopanie jest upiorną robotą, warto wcześniej mocno ją zwilżyć lub poczekać na deszcz. Rady Twojego Taty to 3 etap cyklu Kolba: wiedza, wnioski, model (zasada postępowania).
4#
Zdecydowany doprowadzić sprawę do końca, postanawiasz pojechać do sklepu z narzędziami ogrodniczymi i kupić szpadel, a w tym czasie ktoś inny stanie z wężem ogrodowym i będzie przez 10 minut lał wodę w miejscu wsadzenia drzewka. To etap 4: praktyka czyli wdrożenie nowej wiedzy w życie.
?
Być może dodatkowo wpadniesz na pomysł zapytania Taty „Czy jest coś jeszcze, o czym muszę pamiętać przy sadzeniu tego drzewka?” W ten sposób unikniesz kolejnych rozczarowań:)
Wszystkie warsztaty Umiejętności Przyszłości są zaprojektowane w ten sposób.
Na przykład oglądamy film (to doświadczenie)…
omawiamy wrażenia i wnioski dzieci (to refleksja),
następnie ja pokazuję, jak można coś zrobić mądrzej, sprytniej, lepiej lub wyjaśniam dlaczego bohater miał tyle kłopotów (to wiedza).
Na koniec robimy ćwiczenie, które zintegruje wszystkie te części w praktykę – np. dzieci odgrywają dramę lub rysują swoje plany zastosowania tego, czego się nauczyły.
Cykl Kolba można rozpocząć od obejrzenia filmu (zdjęcia powyżej pokazują warsztat „Jak się dogadywać zamiast sobie dogadywać”), ale można też rozpocząć od zagrania w grę, opowiedzenia historii z życia lub wysłuchania, co przydarzyło się dziecku.
Cykl Kolba: 4 typy uczenia się
Warto jednak pamiętać, że różne osoby uczą się różnie. Jedni zyskują najwięcej, gdy najpierw czegoś doświadczą, a potem przejdą pozostałe części cyklu. Inni natomiast więcej się nauczą dzięki podanej wiedzy, zaplanowaniu działań, doświadczeniu i refleksji. Kolejność jest więc w cyklu taka sama. Różni się etap, od którego zaczynamy.
To, czego się uczymy również ma znaczenie. Gdybym zaczęła tworzyć bloga od doświadczenia, niczego bym nie zrobiła. Najpierw musiałam zdobyć wiedzę o platformie wordpress, przeczytać, jak zakłada się bloga i o czym muszę pamiętać, a gdy już to zaplanowałam, zaczęłam wdrażać. Czyli znowu kolejność jest taka sama, ale pierwszy krok musiał być inny niż doświadczenie.
Cykl Kolba jest dla dzieci
Dzieci również uczą się przez doświadczenie, a my możemy im w tej nauce pomóc. Żeby doświadczenie nie było jedynie konsumpcją i rozrywką. Oczywiście gra planszowa, film, słuchowisko czy książka mogą być przyjemnością samą w sobie.
Nie wszystko, co robimy z dziećmi, musi być edukacyjne. Dla tych jednak, którzy chcieliby świadomie i metodycznie pomóc rozwijać dzieciakom konkretne umiejętności, cykl Kolba jest doskonałym modelem.
Cykl Kolba: jak wycisnąć edukację z rozrywki
Zaraz po filmie, grze, zabawie możemy porozmawiać z dzieckiem o jego wrażeniach. Poznajemy wówczas nasze dziecko lepiej, możemy odpowiedzieć na jego pytania, dopytać je o różne rzeczy. Pisałam o tym we wpisie „Czy oglądać wspólnie bajki dla dzieci?”
Niektóre bajki czy gry mają propozycje omówień: pytania, jakie można zadać dziecku. Na przykład w „Bezpiecznej bajce” eksperci podpowiadają, o czym porozmawiać po przeczytaniu każdej historii. Bardzo mi to pomagało, gdy czytałam dzieciom bajki na dobranoc, a one miały jeszcze ochotę potem o tym porozmawiać. Jedną z bajek wykorzystałam też podczas warsztatu „Niczego się nie boję?”
Aby refleksja przydała się później, warto powiedzieć, jak powinno się postępować prawidłowo, dlaczego to ważne, a następnie zapytać dziecko „Gdyby to Ciebie spotkała taka sytuacja, to co byś zrobił(a)?”
Wrócę do cyklu Kolba jeszcze nie raz, bo jest mocno niedoceniany przez szkołę i rodziców. A potrafi czynić wiele dobrego:)
Photo by Annie Spratt on Unsplash
